Ávarp formanns stjórnar á
40 ára afmæli skólans

Hákon Sigurgrímsson, formaður stjórnar Tónlistarskóla Kópavogs, flutti eftirfarandi ávarp á samkomu í Salnum sem haldin var 1. nóvember 2003 í tilefni af 40 ára afmæli skólans.

Bæjarstjóri, formaður bæjarráðs, skólastjóri og kennarar tónlistarskólans og aðrir viðstaddir.

Við erum samankomin hér í dag til að minnast þess að 40 ár eru liðin frá stofnun Tónlistarskóla Kópavogs.

Hugmyndir um stofnun tónlistarskóla í Kópavogi voru ræddar meðal áhugafólks um tónlistarfræðslu haustið 1962. Að frumkvæði Hjálmars Ólafssonar, þáverandi bæjarstjóra Kópavogs, var málið formlega tekið upp hjá fræðsluráði, sem gerði að tillögu sinni að bæjarstjórn og bæjarráð leggðu fé til stofnunar tónlistarskóla á fjárhagsáætlun ársins 1963. Var það samþykkt og fór bæjarráð jafnframt fram á það við fræðsluráð að það beitti sér fyrir stofnun tónlistarfélags í bænum, sem hefði það að meginmarkmiði að reka tónlistarskóla. Á annan tug tónlistarskóla voru starfandi í landinu á þessum tíma og voru þeir reknir af tónlistarfélögum með fjárstuðningi viðkomandi sveitarfélaga, en fyrstu lögin um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla voru samþykkt á Alþingi á vordögum 1963.

Í júní 1963 tók þriggja manna undirbúningshópur, skipaður þeim Andrési Kristjánssyni, þáverandi fræðslustjóra, Guðmundi Matthíassyni, tónlistarkennara, og Guðmundi Árnasyni, kennara, að sér að vinna að stofnun tónlistarfélags. Leituðu þeir til 30-40 karla og kvenna um stuðning við málið og boðuðu til stofnfundar í Félagsheimili Kópavogs þann 3. júlí. Á fundinum var samþykkt að kjósa 5 manna bráðabirgðastjórn, sem yrði um leið fyrsta skólanefnd væntanlegs tónlistarskóla. Í stjórnina voru kosin Ingvar Jónasson, formaður, Þorsteinn Hannesson, ritari, Gunnar Reynir Magnússon, gjaldkeri og þau Hulda Jakobsdóttir og Gunnar Guðmundsson voru meðstjórnendur. Var hlutverk stjórnarinnar að semja frumvarp að lögum fyrir tónlistarfélagið og skólann, vinna að stofnun skólans fyrir haustið og ráða forstöðumann að honum. Þetta gekk eftir og tók skólinn til starfa þann 1. nóvember 1963, fyrir réttum 40 árum. Þar með hafði bráðabirgðastjórn Tónlistarfélagsins náð sínum markmiðum og skilaði af sér á framhaldsstofnfundi þann 26. september árið 1964. Þar voru samþykkt lög fyrir félagið og kosin stjórn. Fyrsti formaður félagsins og um leið formaður skólanefndar Tónlistarskólans varð Guðmundur Árnason og gegndi hann því starfi í sex ár.

Fyrsti skólastóri var ráðinn haustið 1963, Jón S. Jónsson, tónskáld, og voru kennarar þrír auk skólastjóra. Nemendur fyrsta skólaárið voru 37 og lærði allir utan einn á píanó. Skólastjóraskipti voru tíð fyrstu árin. Jón gegndi starfinu í einungis tvö ár eða út skólaárið 1964-65. Sagði hann starfi sínu lausu og fluttist til Bandaríkjanna til kennslustarfa í tónlist. Í stað Jóns var Frank Herlufsen tónlistarkennari ráðinn skólastjóri haustið 1965. Gegndi hann því starfi til hausts 1968 er hann sagði starfinu lausu. Var Fjölnir Stefánsson tónskáld þá ráðinn skólastjóri frá 1. september 1968.

Tók þá við mikið vaxtarskeið skólans, en Fjölnir gegndi starfi skólastjóra allt til ársins 2000, er hann lét af störfum vegna aldurs. Með nýjum skólastjóra var skipulag skólans endurskoðað, lagður grundvöllur að öflugum skóla með stofnun undirbúningsdeildar, eða forskóla, og kennsluhættir festir í sessi, sem hafa í stórum dráttum haldist fram á þennan dag. Í þeim efnum var horft til Bretlands, en þar byggðist nám í hljóðfæraleik og söng upp á kerfi Associated Board of the Royal Schools of Music. Þetta kerfi varð einnig fyrirmynd að fyrstu samræmdu námskrám fyrir tónlistarskóla á Íslandi. Nánustu samstarfsmenn Fjölnis við uppbyggingu skólans voru Kristinn Gestsson, yfirkennari, og Runólfur Þórðarson, sem tók við sem formaður Tónlistarfélagsins og um leið formaður skólanefndar árið 1970. Ég tel að á engan sé hallað þótt sagt sé að þessir þrír menn eigi mestan þátt í farsælli uppbyggingu skólans.

Skólinn útskrifaði sinn fyrsta nemanda með burtfararpróf á 10 ára afmæli sínu árið 1973; Það var Ólöfu Kolbrúnu Harðardóttur, söngkona. Þremur árum síðar lauk fyrsti nemandinn burtfararprófi í hljóðfæraleik, en það var Árni Harðarson, núverandi skólastjóri. Margir fleiri hafa fylgt í kjölfarið, en alls hafa 14 nemendur lokið burtfararprófi. Hér um bil allir eru þeir starfandi tónlistarmenn í dag, eða stunda um þessar mundir framhaldsnám í tónlist. Auk þeirra hafa níu nemendur tekið lokapróf í 8. stigi og enn aðrir, sem í dag tilheyra hópi atvinnutónlistarmanna, hafa um lengri eða skemmri tíma gengið sín fyrstu spor á tónlistarbrautinni við Tónlistarskóla Kópavogs, en haldið áfram námi við aðra skóla. Þá er ótalinn allur sá fjöldi fólks sem á liðnum 40 árum hefur stundað nám við skólann um lengri eða skemmri tíma og lært að meta og njóta tónlistar sér til lífsfyllingar og sálubótar.

Vorið 1975 voru samþykkt á Alþingi ný lög um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla. Voru þau lög til mikilla bóta fyrir skólana og komu fjármálum þeirra á traustari grundvöll en verið hafði. Þessi lög lögðu grunninn að stofnun þess mikla fjölda tónlistarskóla sem nú starfar um allt land. Ég tel engan vafa leika á því að starf þessara skóla er undirstaða þeirrar miklu grósku sem við sjáum nú í tónlistarlífi hér á landi og hefur jafnframt átt drýgstan þátt í að skapa þann óvenju stóra hóp áheyrenda sem reglulega sækir tónleika. Það væri miður ef þær deilur sem nú eru uppi milli ríkis og sveitarfélaga um greiðslu kostnaðar við rekstur tónlistarskóla yrðu til þess að kreppa að þessu blómlega starfi. Samkvæmt hinum nýju lögum skyldi viðkomandi sveitarstjórn ávallt eiga fulltrúa í skólanefndum skólanna. Frá hausti 1975 hefur Bæjarstjórn Kópavogs því ávallt tilnefnt einn fulltrúa í skólanefnd og fjölgaði þeim í tvo árið 2001 þegar rekstrarformi skólans var breytt að formi til í sjálfseignarstofnun.

Á bernskuárum skólans voru húsnæðismálin jafnan erfiðustu viðfangsefnin, enda jafnan búið við þröngan kost. Skólinn var fyrstu árin til húsa í leiguhúsnæði í Félagsheimili Kópavogs, en sprengdi það fljótt utan af sér, því nemendum fjölgaði ört. Voru nemendur 185 skólaárið 1969-70, sem var það síðasta í Félagsheimilinu. Haustið 1970 tók skólinn á leigu húsnæði Skátafélags Kópavogs að Borgarholtsbraut 7 til eins árs og var kennt þar skólaárið 1970-71 við heldur slæmar aðstæður. Úr húsnæðismálum skólans rættist hins vegar 1971 er tekin var á leigu hæð í nýbyggðu húsi að Hamraborg 11, sem var í eigu Þinghóls hf. Fékk skólinn að ráða hönnun og innréttingu húsnæðisins og tók þátt í kostnaði við innréttinguna með góðri aðstoð Kópavogsbæjar og banka. Skólinn stækkaði síðar við sig á sama stað og var þar til húsa allt til haustsins 1999.

Á 20 ára afmælisári skólans árið 1983 samþykkti Bæjarráð Kópavogs á fundi þann 11. maí, að framtíðaraðsetur Tónlistarskólans yrði á vesturhluta miðbæjarsvæðisins. Var skólanum tilkynnt þetta með bréfi. Fram komu hugmyndir um byggingu Menningarmiðstöðvar Kópavogs á vesturbakkanum og á hátíðarfundi Bæjarstjórnar Kópavogs á 40 ára afmæli kaupstaðarins þann 11. maí 1995 var samþykkt eftirfarandi tillaga: "Bæjarstjórn Kópavogs samþykkir að miðbæjarsvæðið vestan gjár verði vettvangur menningar og lista".

Í framhaldi af þessu gerðist Tónlistarfélagið aðili að stofnsamningi um Tónlistarhús Kópavogs ásamt Kópavogsbæ árið 1997. Samkvæmt samningnum á félagið 27.5% af húsinu. Til að fjármagna þessa framkvæmd seldi félagið eignarhlut sinn í Hamraborg 11 og lagði andvirðið fram sem stofnfé í hið nýja hús, en afgangurinn var greiddur með bankaláni. Tónlistarskólinn flutti í hið nýja og glæsilega húsnæði, sem jafnframt var 1. áfangi Menningarmiðstöðvar Kópavogs, haustið 1999 og hafði þar með eignast framtíðarheimili.

Með byggingu Tónlistarhúss Kópavogs, þar sem saman fara vel búinn tónlistarskóli og fullkomnasti tónleikasalur landsins, tók Kópavogsbær metnaðarfullt skref í aðbúnaði tónlistarmenntunar og tónlistarflutnings. Enginn vafi leikur á að þetta framtak hefur eflt ímynd bæjarins og skipað honum í forystu sveitarfélaga á sviði lista og menningar. Einsýnt er að við hinar góðu aðstæður eigi Tónlistarskóli Kópavogs alla möguleika á að eflast enn frekar í framtíðinni. Skólinn hefur á að skipa hæfum kennurum, sem margir hverjir hafa lokið löngu sérfræðinámi í tónlist sem kennarar, hljóðfæraleikarar eða tónskáld. Gott starfsumhverfi hefur gríðarlega jákvæð áhrif í því að nýta þekkingu þeirra og efla áræði, jafnt í listsköpun sem og í skólastarfinu. Að sama skapi eflir það nemendur til dáða að vera í sambúð með Salnum, þar sem fram fer reglulegt tónleikahald atvinnufólks.

Það hefur verið gæfa Tónlistarskólaskóla Kópavogs að skólinn hefur frá fyrstu tíð notið stuðnings og mikils velvilja bæjaryfirvalda í Kópavogi. Uppbygging menningarmiðstöðvarinnar hér á vesturbakkanum sýnir stórhug bæjaryfirvalda og skilning á mikilvægi menningar og lista. Það er ómetanlegt fyrir tónlistarskólann að vera hluti af þessari miðstöð menningar í bænum og skapar skólanum mikla möguleika til framþróunar á komandi árum. Fyrir þetta vil ég fyrir hönd skólans færa bæjarstjórn Kópavogs sérstakar þakkir.

Hlutverk Tónlistarskóla Kópavogs er og verður að veita nemendum sínum góða undirstöðuþekkingu og þjálfun í tónlist, ásamt því að leggja rækt við að undirbúa efnilega tónlistarnema fyrir frekara nám. Í dag stunda 530 nemendur nám við skólann á grunn- og framhaldsskólastigi í hljóðfæraleik, söng, tónfræðum og tölvutónlist og eru kennarar 47 auk skólastjóra. 162 nemendur stunda nám í píanóleik, 76 læra á strokhljóðfæri, þ.m.t. fiðlunám með Suzuki aðferð, 57 læra á gítar, 98 á blásturshljóðfæri, 19 leggja stund á söng og 17 stundar nám í tölvutónlist. Þá stunda þrír nemendur nám í hörpuleik, tveir læra á harmonikku, einn á orgel, fjórir eru í tónfræðinámi og 91 nemandi er í forskóla. Þessi upptalning sýnir vel þá miklu breidd sem er í námsframboði skólans. Skólinn á í samstarfi við nokkra grunnskóla bæjarins, m.a. er nemendum í fyrstu bekkjum Kársnes-, Sala- og Lindaskóla boðið uppá fornám í tónlist, í samræmi við það sem fram fer í Tónlistarskólanum. Einnig hefur skólinn átt samstarf við framhaldsskóla um að útskrifa nemendur með stúdentspróf á tónlistarbraut.

Ekki komast allir að í Tónlistarskóla Kópavogs, sem þess óska, eins og málum er nú háttað. Eftirspurnin eftir tónlistarnámi er mikil og ljóst er að í ört vaxandi bæjarfélagi sem Kópavogur er hefur framboð á námi við tónlistarskóla ekki verið í takt við fjölgun bæjarbúa. Mikilvægt er að leita leiða til að mæta hinni miklu eftirspurn. Þessi mál hafa að undanförnu verið til umræðu á vettvangi bæjarstjórnar Kópavogs og hefur tónlistarskólinn í því sambandi sett fram ýmsar hugmyndir sem miða að því að auka námsframboð og um leið að gefa fleirum kost á tónlistarnámi við sitt hæfi. Markmið skólans eru að koma til móts við óskir bæjarbúa um móguleika til tónlistarnáms sem mætir þörfum hvers tíma og um leið að standa vörð um gæði þess náms sem fram er boðið.

Stjórn Tónlistarskóla Kópavogs lýsir sig reiðubúna að vinna með bæjaryfirvöldum að því að finna leiðir til þess að koma til móts við óskir og þarfir bæjarbúa í þessum efnum.

Tónlistarskóli Kópavogs býr í dag við eina fullkomnustu starfsaðstöðu sem finna má hér á landi. Hann hefur á að skipa stórum hópi úrvals kennara undir öruggri forustu Árna Harðarsonar sem verið hefur skólastjóri frá 1. september 2000. Skólinn er því reiðubúinn til nýrra átaka fyrir Kópavog og fyrir tónlistarlífið í landinu.

Að lokum vil ég óska okkur öllum til hamingju með þennan dag og óska þess að gæfan fylgi áfram þessari stofnun og þeim hér sem hér starfa við nám og kennslu.